Βασίλης Ιγγλεζάκης

Μεγαλείο Ανυπαρξίας

Οι δρόμοι είναι γεμάτοι φαντάσματα
σκιές που υπήρξαν
μόνο υπό το βάρος της ανάγκης,
υπό τη μέθη της στιγμής,
και τη παραίσθηση του αιωνίου.

Γιατί ο χρόνος ξέρει να τρέχει,
και να στέκεται
όπως αυτός ορίζει.

Φυσάει κόντρα

Φυσάει κόντρα

Joan Salvat-Papasseit

Κάτω απ΄το χείλι μου, το δικό της

Κάτω απ΄το χείλι μου, το δικό της, σαν φωτιά και χόβολη,
οι μπούκλες της μεταξωτές σαν την πιο γλυκιά αμαρτία
- κι ολόγυμνος ο ώμος
ολόλευκος
η καμπύλη σκιά
διεγερτική
του βλέμματός της:

κι άλλο φιλί ακόμα
κι άλλο
κι άλλο
- τι μυρωδιά μανόλιας το εύοσμο στήθος της!

Joan Salvat-Papasseit, Νέα Συντέλεια, Τεύχος 3-4, Φθινόπωρο 2004-Χειμώνας 2005

Φιλότης και Νείκος

Η ενότητα των πάντων,
ο κύκλος της ζωής,
η γέννηση, ο θάνατος,
το καλό και το κακό,
η αφθαρσία και η φθορά,
η ακινησία μέσα από την μεταβολή
εναλλαγή
στο Είναι του ενός

Η συναρμογή και η εναντίωση είναι δυο διαφορετικές δυνάμεις, που κυβερνούν και καθορίζουν τα ζωντανά όντα όχι ως ενιαίο φαινόμενο αλλά μέσα σε μια αδιάκοπη εναλλαγή. Ο Εμπεδοκλής τις ονομάζει φιλότης και νείκος, δηλαδή φιλία και διαμάχη, και τις ανάγει σε καθολικές αιτίες κίνησης των έμβιων όντων.

Αυτές οι δύο κινητήριες δυνάμεις δεν είναι ξέχωρες και άσχετες, αλλά συμβρίσκονται μέσα σε κάθε στιγμή ανθρώπινης ή άλλης ζωής, και τείνουν να κυριαρχήσουν στις ρίζες του έμβιου όντος, άγοντας και φέροντας το στη ζωή και στο θάνατο.

Για τον Εμπεδοκλή γένεση και φθορά δεν υπάρχει, αλλά παράλληλα και καθένα από τα όντα γεννιέται, φθείρεται, μεταβάλλεται, και γενικά οι καταστάσεις στο σύμπαν εναλλάσσονται αδιάκοπα. Ως προς την ποιότητα δέχεται διάφορες στοιχειώδεις ουσίες, αγέννητες, άφθαρτες, αμετάβλητες, ¨ριζώματα πάντων¨ όπως τα αποκαλεί. Είναι τέσσερα: πυρ, αιθέρας, νερό και γη, με τα μυθολογικά τους ονόματα Ζεύς, Ήρα, Αιδωνεύς και Νήστις.

Οι τέσσερις ρίζες των θνητών συνίστανται στην προσφορά ζωής (γη) και στην προσφορά θανάτου (αέρας), συνίστανται στην κρυφή φωτιά που σπιθοβολάει ζωή (πύρ) και στο κρυφό δάκρυ ως σημάδι της επίγειας ρευστότητας (ύδωρ). Αυτά τα τέσσερα ριζώματα καταδείχνουν ότι η ζωή έχει τις ρίζες της και στον θάνατο, και είναι σ΄αυτόν εξίσου γερά θεμελιωμένη όσο και στη γη ως φορέας ζωής.

Η φιλότης ενοποιεί τον κόσμο, ενώ το νείκος μετατρέπει την ενότητα σε πολλαπλότητα. Το τέρμα είναι αφενός η τέλεια ένωση και αφετέρου ο τέλειος χωρισμός, μέχρις ότου μετατραπεί η κατάσταση σε μια νέα κίνηση προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Η ζωή του κόσμου είναι κυκλική σε μια ατελεύτητη επανάληψη. Και διαγράφεται ως: 1) η παντελής ένωση, 2) η μετάβαση των στοιχείων στο χωρισμό, 3) ο παντελής χωρισμός των στοιχείων, 4) η επάνοδος στην ενότητά τους.

Την κοσμογονική αρχή από την ανάμειξη όλων των στοιχείων ο Εμπεδοκλής την ονόμασε Σφαίρον. Σε αυτόν δεν υπάρχει κίνηση αλλά κάποια μακάρια ευδαιμονία.

Γιάννη Τζαβάρα: Η ποίηση του Εμπεδοκλή। (Κείμενο – Μετάφραση – Σχόλια), Εκδόσεις Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα 1988

Εμπεδοκλής, Ενδέκατος Τόμος, Προσωκρατικοοί, Αρχαία Ελληνική Γραμματεία ¨Οι Έλληνες¨ 814, Εκδότης Οδυσσέας Χατζόπουλος, ΚΑΚΤΟΣ

Εμπεδοκλής, περί φύσεως, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου Όψεις / 7